Tussen de Schotse Hooglanders, de bevers en de ijsvogels van de Hoeksche Waard leeft een dier dat met zijn gegraaf een gevaar vormt voor onze dijken: de muskusrat. De muskusrat graaft uitgebreide gangenstelsels. Waterschappen willen voorkomen dat de muskusrat daarmee schade toebrengt aan dijken en andere waterkeringen. Daarom worden de dieren bestreden.

Erik Blokland is al sinds 1991 muskusrattenvanger bij waterschap Rivierenland. Hij kende iemand die rattenvanger was en wilde het zelf ook graag worden. Na 6 jaar als stratenmaker te hebben gewerkt, deed de kans zich eindelijk voor. Erik pakte de kans met beide handen aan en is nog steeds blij met zijn beroep.

Erik: “De muskusrat komt oorspronkelijk uit Noord-Amerika. Er bestaan verschillende verhalen over hoe de muskusrat in Nederland is gekomen. Eén verhaal is dat een Tsjechische graaf een aantal muskusratten vanuit Alaska naar Europa heeft meegenomen, om er in zijn buitenverblijf op te kunnen jagen. De muskusratten plantten zich sneller voort dan de graaf ze kon vangen en dat was het begin van een grote populatie muskusratten in Europa. Ook werd de muskusrat in pelsdierfokkerijen gehouden voor het bont. Het kan zijn dat er dieren zijn ontsnapt.”

Doordat de muskusrat niet van oudsher in Nederland thuis hoort, heeft het dier hier geen natuurlijke vijanden. Als de waterschappen niet zouden ingrijpen, zou de populatie snel toenemen.

MUSKUSRATTENBEHEER

Het muskusrattenbeheer van de waterschappen heeft effect. Begin jaren ‘90 ving Erik ruim 4.000 muskusratten per jaar. In 2014 waren dat er nog maar 30 á 35 per jaar. In totaal vingen de waterschappen in 2014 94.000 muskusratten. Ruim 50% van de muskusratten werden gevangen in Groningen, Drenthe en Overijssel. Ook hier krijgen de bestrijders meer grip op de populatie. De vangsten zijn er in 2014 met 10% afgenomen.

Erik: “Het werk heeft twee kanten. Aan de ene kant gaat het erom dat ik steeds minder muskusratten vang. Dan heb ik mijn werk immers goed gedaan. Aan de andere kant is er de kick en spanning van het vangen. Toch overheerst dan het gevoel van: Jammer, toch weer een muskusrat gevonden hier. Ook vanuit het oogpunt van dierenleed. Hoe minder muskusratten er zijn, hoe minder we er hoeven te vangen en hoe minder bijvangsten we hebben.”

DE MODERNE RATTENVANGER

Erik kent zijn gebied heel goed. Elke verandering of afwijking in de omgeving valt hem op, zoals afgekloven rietstengels of een licht verkleurde slootbodem. Door zijn jarenlange bekendheid met het gebied weet Erik op basis van kleine aanwijzingen waar de vallen moeten worden geplaatst. Hiervoor moet hij zich goed kunnen verplaatsen in het natuurlijke gedrag van de muskusrat.

Als Erik een dode muskusrat vindt in één van zijn klemmen, neemt hij het kadaver mee. Hij legt het dier buiten de gebaande paden neer, zodat het als voedsel kan dienen voor roofdieren of insecten. De vangst geeft hij via een app op zijn smartphone door. Zo kunnen zijn teamleider en zijn collega’s zien, waar in zijn gebied muskusratten worden gevangen.

Erik: “Het bestrijden van de dieren proberen we met zo weinig mogelijk dierenleed te doen. Wanneer een muskusrat in een klem zwemt, wordt hij meteen gedood. Ook proberen we het aantal bijvangsten te beperken. De vallen en kooien die wij gebruiken zijn zo gemaakt dat andere waterdieren er niet in vast blijven zitten.”

KLIMMEN EN KLAUTEREN

Erik legt voor zijn werk grote afstanden te voet af, soms wel 10 kilometer per dag. Hij weet feilloos de weg in zijn werkgebied en loopt tijdens zijn inspectierondes door oude bossen, door natuurgebieden waar geen bezoekers mogen komen, door velden vol rietstengels, door kuddes schapen en koeien, en langs de oevers van het Hollands Diep, met uitzicht op de industrie van Moerdijk aan de overkant van het water. Hij klimt over hekken en boomstammen heen en waadt, met lieslaarzen aan, door sloten en beekjes.

Erik: “Het leukste aan het werk is de zelfstandigheid en de vrijheid. Je bent verantwoordelijk voor je eigen gebied en je bent vrij om je werk zelf in te richten. Je moet voor dit werk goed in je eentje kunnen werken en graag in de natuur willen zijn. Ik ben 95% van de tijd buiten, om te speuren, om vallen te controleren en te plaatsen. Voor mij is het echt een baan voor het leven.”

Nieuwsgierig naar het werk van muskusrattenvangers? Bekijk dan ook deze video’s!